Mahakumbh :कुंभमेळा 2025

 महाकुंभ हा हिंदू धर्मातील सर्वांत मोठा धार्मिक उत्सव आहे. प्रत्येक बारा वर्षांनी भारतातील चार प्रमुख ठिकाणी—प्रयागराज (अलाहाबाद), हरिद्वार, उज्जैन आणि नाशिक—महाकुंभ मेळा भरतो. या ठिकाणी लाखो भक्त गंगा, यमुना, गोदावरी आणि क्षिप्रा नद्यांमध्ये पवित्र स्नान करतात. महाकुंभ मेळा 2025 मध्ये एक विशेष खगोलीय घटना आहे, ज्याला 'त्रिवेणी योग' म्हणतात. या योगात सूर्य, चंद्र, आणि बुध हे तीन ग्रह मकर राशीत एकत्र येतात, तसेच गुरू ग्रह नवम भावात असतो. हा योग 144 वर्षांतून एकदा येतो आणि अत्यंत शुभ मानला जातो. या योगाच्या प्रभावामुळे, 29 जानेवारी 2025 रोजी मौनी अमावास्येच्या दिवशी, त्रिवेणी संगम येथे स्नान करण्यासाठी लाखो भक्तांनी उपस्थिती लावली. 

महाकुंभ मेळ्याची कथा हिंदू धर्मातील पौराणिक कथांशी जोडलेली आहे. प्राचीन काळात, देवता आणि असुरांनी अमृत (अमरत्व देणारे अमृत) प्राप्त करण्यासाठी समुद्रमंथन केले. मंथनातून अमृतकुंभ (अमृताने भरलेले कलश) प्राप्त झाले. अमृताच्या वाटपावरून देवता आणि असुरांमध्ये संघर्ष निर्माण झाला. या संघर्षादरम्यान, अमृतकुंभाचे काही थेंब पृथ्वीवरील चार ठिकाणी पडले:

• प्रयागराज (उत्तर प्रदेश)
• हरिद्वार (उत्तराखंड)
• उज्जैन (मध्य प्रदेश)
• नाशिक (महाराष्ट्र)

या ठिकाणांना पवित्र मानले जाते आणि येथे दर १२ वर्षांनी कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते. असे मानले जाते की, अमृतकुंभ घेऊन जाणाऱ्या जयंताला (देवांचा दूत) स्वर्गात पोहोचण्यासाठी १२ दिवस लागले, जे देवांच्या गणनेनुसार पृथ्वीवरील १२ वर्षांच्या समतुल्य आहेत. म्हणूनच, प्रत्येक १२ वर्षांनी या ठिकाणी महाकुंभ मेळ्याचे आयोजन केले जाते. 

महाकुंभ मेळ्यात सहभागी होणारे भक्त पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करून आपल्या पापांचा नाश करतात आणि मोक्ष प्राप्तीची आशा बाळगतात. या मेळ्यात विविध धार्मिक विधी, प्रवचने आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात, ज्यामुळे तो एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक आणि सांस्कृतिक उत्सव मानला जातो.

महाकुंभची वैशिष्ट्ये:

चक्रानुसार आयोजन: प्रत्येक १२ वर्षांनी ग्रहांच्या स्थितीनुसार महाकुंभ भरतो.

पवित्र स्नान: श्रद्धाळू पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करून आपले पाप नष्ट करतात, असे मानले जाते.

साधू-संतांचा मेळा: नागा साधू, अघोरी आणि विविध संप्रदायांचे संत येथे एकत्र येतात.

आध्यात्मिक प्रवचन आणि धार्मिक विधी: गीता, रामायण, वेद आणि उपनिषदांवर प्रवचने होतात.

महाकुंभ 2025 मध्ये प्रयागराज येथे होणार आहे. हा महोत्सव जगभरातून लाखो भाविकांना आकर्षित करतो.

महाकुंभ मेळा 2025 सध्या प्रयागराज येथे 13 जानेवारी ते 26 फेब्रुवारी 2025 दरम्यान आयोजित केला जात आहे. 

 हा महोत्सव हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक समारंभ आहे, ज्यामध्ये लाखो भक्त गंगा, यमुना आणि काल्पनिक सरस्वती नद्यांच्या संगमस्थळी पवित्र स्नान करतात.

महत्त्वपूर्ण शाही स्नानाच्या तारखा:

• Makar Sankranti (First Shahi Snan): January 14, 2025
• Mauni Amavasya (Second Shahi Snan): January 29, 2025
• Basant Panchami (Third Shahi Snan): February 5, 2025
• Maghi Purnima (Fourth Shahi Snan): February 12, 2025
• Mahashivratri (Fifth Shahi Snan): February 26, 2025

माघी पूर्णिमा (शाही स्नान): 12 फेब्रुवारी 2025

महाशिवरात्रि (शाही स्नान): 26 फेब्रुवारी 2025

29 जानेवारी 2025 रोजी मौनी अमावस्या निमित्त आयोजित शाही स्नानादरम्यान, प्रचंड गर्दीमुळे चेंगराचेंगरीची घटना घडली, ज्यात किमान 39 जणांचा मृत्यू झाला आणि अनेक जण जखमी झाले.

सुरक्षितता आणि सुविधा:

महाकुंभ मेळ्यात सहभागी होणाऱ्या भाविकांच्या सुरक्षिततेसाठी प्रशासनाने विविध उपाययोजना केल्या आहेत.

राहण्याची व्यवस्था: आयआरसीटीसीद्वारे महाकुंभ ग्राम येथे तंबूंची व्यवस्था करण्यात आली आहे, जे मेळा स्थळाच्या जवळ आहे.